Mohammed was doorgaans een vriendelijke baas. Wel behoorlijk ‘aanwezig’. Maar innemend, en dol op kinderen. Had iets van een slimme boer, liet zich niet om de tuin leiden. Hij heeft als profeet van een nieuw geloof behoorlijk wat voor zijn kiezen gekregen. Dat maakte hem later hard en machiavellistisch. In zijn laatste dagen werd zijn project door zijn Mekkaanse Vrienden gekaapt. Hij is verbitterd gestorven.

Versie 7 augustus 2015

De Islam heeft, net als het Judaïsme en het Christendom, twee inhoudelijke vormen.

De ene is de rauwe beginvorm ervan.

De andere is de vorm die de betreffende godsdienst nadien heeft gekregen in de teksten van filosofen en moralisten: pogingen om het geloof aan te passen aan de gevoelens die leven in de massa der volgelingen. Onaanvaardbaarheden en andere harde kantjes wegvijlen, verdoezelen door ze anders te formuleren, goedpraten. Kortom, de spirituele kant van de betreffende godsdienst.

Het kennen van dit onderscheid is van belang. Qui bene distinguit, bene docet (wie goed onderscheid weet te maken, weet de dingen goed uit te leggen, zo vertaal ik dit oude adagium).

Zoals discussies over religie blijven verzanden door geen onderscheid te zien tussen God-geloof en aangeboren religieuze neiging, zo blijven discussies over de Islam en de vorm waarin het door IS wordt gepraktiseerd, onbevredigend.

IS brengt de rauwe beginvorm van de verbreiding van de Islam van Mohammed in de praktijk. Die beginvorm was puur gericht op onderwerping van de vele elkaar bevechtende ‘wilde’ Bedoeïenen-stammen. Onder Abu Bakr en diens Vrienden verwerd het geloofsproject steeds meer een ‘machine’ voor plundering en zelfverrijking: de gelegenheid maakt de dief. Die gelegenheid was de toenmalige machteloosheid van de beide grootmachten, de Perzen en de Romeinen.

Pas toen in 732 de veroveringsgolf in Zuid-Frankrijk door Karel Martel werd gestuit en de moslimgelederen werden teruggedrongen, werd er voor het inmiddels veroverde enorme rijk echt werk gemaakt van het omvormen van de Islam tot een duurzame beschavingsgodsdienst.

Mijn tekst is het relaas van het ontstaan van de beginvorm. Ik heb ervoor alles gebruikt wat binnen mijn bereik kwam, vooral wat er op het internet te vinden is. En dat is niet weinig.

Over Mohammed is best veel bekend. Er is zelfs een beschrijving van hoe hij er uit zag, door mensen die hem gekend hebben. Aan de hand van die beschrijving heb ik een compositieportret geschilderd.

Mohammed heeft veel te verduren gekregen. Zijn Islamproject heeft tal van ‘kantje-boord’-momenten gekend. Twee hulpgroepen zijn reddend geweest: de Mekkaanse Vrienden enerzijds en zijn aangenomen zoon Ali en de Medinese Ansar (‘helpers’) anderzijds. De laatsten waren gelovige, soms zelfs vrome aanhangers. De Mekkaanse Vrienden waren als kooplui vooral politiek in het project geïnteresseerd, en wilden, toen het uiteindelijk geslaagd was, eerst hun investering terug. Deze groep heeft gewonnen en is de soennitische Islam geworden. De groep Ali is de sjiitische Islam geworden.

Ik vind het een prachtig verhaal, het begin van de Islam. Mijn sympathie ligt vooral bij Ali. Ik wens je evenveel leesplezier als ik had bij het schrijven.

Frans Couwenbergh, portretschilder en humanosoof.

Continue reading →